Het wapen van Boutersem (België).
Dit is niet het wapen van de familie Bouterse, want dat bestaat niet, wij zijn niet van adel!		      Over het geslacht Bouterse
             - biografische gegevens                                                                  terug naar openingspagina 

         - de genealogie van het geslacht Bouterse  
       - korte genealogie van mijn vier grootouders (pdf-bestand)
       - biografische gegevens van Jan Bouterse     
       - Theologiestudenten in oorlogstijd, berichten van een onvrijwillige tewerkstelling in Duitsland,
       verslag van een briefwisseling tussen mijn ouders van mei tot december 1943 (pdf-bestand).
 

 

In België, zo´n 30 kilometer ten oosten van de hoofdstad Brussel, ligt het plaatsje Boutersem. In de middeleeuwen was het een belangrijke heerlijkheid, met een eigen schepenbank met volledige jurisdictie. In 1129 werd het plaatsje met de burcht vermeld als Baltreshem of Balderheim. De naam zou terug te voeren zijn op de Gemaanse reus of god Baldur (Balder). Hij en zijn vrouw Nana zijn sleutelfiguren in Boutersem en volgens de overlevering zou Balder de stichter zijn van Boutersem.

 

  Wie was Balder?
In de Noord-Germaanse mythologie wordt de god Balder (Baldur) dodelijk getroffen door een pijl uit maretak. Nana, Balders vrouw (in andere verhalen was het Frigg, Balders moeder) ging met goedkeuring van Thor rond in Asgard en Midgard waar de mensen woonden en Nevelheim, waar de hel regeert en de doden wonen en liet alle mensen, dieren en dingen zweren Balder niet te kwetsen. Alles en iedereen, ook het water, de bomen en de kruiden zworen de eed. Een kraai echter verborg een takje Maretak waardoor deze werd overgeslagen. Toen Nana terugkwam speelden ze een spel waarbij alle Asen Balder bekogelden met stenen, speren en pijlen en zelfs met de machtige donderhamer van Thor. Ieder voorwerp viel neer aan Balders voeten en deerde hem niet. De boze Loki drukte de blinde broer van Balder, genaamd Hodur, een pijl van Maretak in zijn hand en haalde hem over om te gooien. Deze pijl verwondde Balder en hij viel dodelijk getroffen neer. Of Balder weer tot leven werd gewekt is onduidelijk maar de maretak moest een symbool van liefde in plaats van haat worden. Hierdoor moeten mensen die elkaar onder de maretak ontmoeten elkaar kussen ten teken van liefde en vrede.
Balder wordt gedood door zijn blinde broer
Hodur (die in de val werd gelokt door Loki).

Boutersem

Tegenwoordig telt Boutersem zo´n 7.500 inwoners, is er van de genoemde burcht niet veel meer te zien en is Boutersem vooral strategisch belangrijk geworden vanwege de ligging langs de autosnelweg E40; het noemt zich vanwege vele facilliteiten een ´moderne gemeente op mensenmaat´.

 

      Het fraaie wapen van de gemeente bestaat uit twee schilden:

  • Het bovenste deel is goudkleurig met drie rode strepen, en is het schild van het beroemde Mechelse geslacht van Berthout.

  • Het onderste deel is groen met drie zilveren maliën (ruiten), en is het schild van het geslacht van de Heren van Boutersem.


In verschillende Nederlandse gemeentewapens zijn de drie ruiten van het geslacht van Boutersem terug te vinden, Fijnaart en Heijningen, Halsteren, Ossendrecht, Rucphen, Standdaarbuiten, Willemstad, Woensdrecht, Wouw, Oudenbosch en Oosthuizen; en in België in die van Bonheiden, Weerde en Zemst.
Op de website http://www.vankasteelnaarkasteel.be/tag/jan-ii vinden we de volgende informatie: Boutersem was in het Ancien Régime een belangrijke heerlijkheid waarvan de heren de rechtsmacht bezaten in alle graden, uitgenomen het halsrecht, dat voorbehouden bleef aan de hertogen van Brabant. De oude ridders van het geslacht van Boutersem, waarvan het wapenschild bij K.B. van 18 mei 1838 aan de gemeente Boutersem werd toegekend, waren in de 12de eeuw nog hertogelijke ministriales, maar zij behoorden weldra tot de hoge Brabantse adel. Hun burcht, in de wijk Hoogbutsel, was een zeer aanzienlijk slot dat echter in de vorige eeuw volledig verdween. In het boek ´Macht en gezag in het Markizaat´ van W.A. van Ham is te lezen hoe de Heren van Boutersem in de 14e eeuw invloed hadden op het bestuur in Bergen op Zoom.
De plaats Boutersem speelt nog een rol in DE SLAG VAN BOUTERSEM van augustus 1831. Boutersem was toen het toneel van een bloedig treffen tussen de Hollanders, onder de leiding van de Prins van Oranje (wiens paard in het gevecht getroffen werd), enerzijds, en het 12e Linieregiment, bijgestaan door andere eenheden, anderzijds.

 

Is het geslacht Bouterse verwant aan Van Boutersem?

Daarvan is niets bekend, hoewel het niet onwaarschijnlijk is dat Bouterse een van oorsprong Belgische naam is, en geen zogenaamde patroniem (Bouterse is dus niet terug te voeren op zoon van Bouter). Vanaf het midden van de 17e eeuw hebben vele generaties Bouterse  in Zeeland gewoond, om precies te zijn op Noord-Beveland en daar in de plaatsjes Wissenkerke en Colijnsplaat. Zelf ben ik maar een paar keer op dat eiland geweest en ken ik beter de weg in plaatsen als Vlaardingen, Wageningen en Alphen aan den Rijn.