Fluitenbouw                                                                                                        terug naar openingspagina

 

 

 - Hoe het begon                           - Onderzoek historische instrumenten
 -
Handleiding Fluitenbouw           - Lezingen

 - Reparaties Cursussen               - Lijst van publicaties op het gebied van muziekinstrumentenbouw en -onderzoek: klik hier
 - De nieuwe lijst van Nederlandse houtblaasinstrumenten uit de 17e en 18e eeuw: klik hier

     

 

                                                                                       

Hoe het begon

Vanaf 1980 heb ik mijn creatieve energie gericht op het bouwen van houten blaasinstrumenten als blokfluiten, traverso's (barok-dwarsfluiten) en hobo's. Het ging - en gaat - daarbij vooral om het maken van kopieën naar historische voorbeelden, maar ook om het ontwikkelen van nieuwe, experimentele modellen. De daartoe benodigde kennis en vaardigheden heb ik mij grotendeels  - met vallen en opstaan - zelf eigen moeten (of mogen!) maken. Een grote sprong voorwaarts kwam er dankzij enkele cursussen die door de Nieuw-Zeelandse blokfluitbouwer Alec Loretto, die werden georganiseerd door het Bouwerskontakt. Binnen deze vereniging en ook in het FoMRHI*  heb ik mijn kennis op het gebied van de fluitenbouw verder kunnen uitbreiden. Inmiddels heb ik zelf voor de periodieken van beide verenigingen een groot aantal artikelen op het gebied van houtblaasinstrumentenbouw en -onderzoek geschreven.** Dat onderzoek is zich in de loop van de tijd verder gaan uitbreiden, naar onder andere de iconografie van blokfluiten en andere houtblaasinstrumenten. Verschillende interessante vondsten van blokfluiten op schilderijen zijn inmiddels opgenomen in het grote en zeer informatieve overzicht 'recorder in art' op de website Recorder Homepage.

* FoMRHI: Fellowship of Makers and Researchers of Historical Instruments, zie de website http://www.fomrhi.org/ voor de activiteiten van deze organisatie, met onder andere on line hun Quarterlies, met daarin bij diverse artikelen van mijn hand.

 ** Klik hier voor een kleine selectie van door mij geschreven Nederlandstalige artikelen.

Mijn interesse voor historische blokfluiten en traverso’s werd onder andere gestimuleerd doordat ik tussen 1980 en 1982 twee traverso’s van de Nijmeegse bouwer Robbert Wijne (1698-1774) kon identificeren.
Later raakte ik geïnteresseerd in de relatie van deze veelzijdige fluitenbouwer met zijn collega’s, die wat betreft Nederland voor het grootste deel in Amsterdam bleken te hebben gewerkt. Toen ook raakte ik betrokken bij een catalogi-project van Rob van Acht, conservator van het Haags Gemeentemuseum.

Onderzoek historische instrumenten

Tussen 1982 en 1987 heb ik  als fluitenbouwer  gewerkt in Zutphen, in de Werkplaats voor Oude Muziek. Daarna zijn wij verhuisd naar Alphen a/d Rijn. Dat ligt dichter bij Den Haag en het Gemeentemuseum aldaar, waar ik onder de hoede van conservator Rob van Acht heb meegewerkt aan de totstandkoming van drie luxueus uitgegeven catalogi van Nederlandse houtblaasinstrumenten uit de 17e en 18e eeuw. Voor deze catalogi heb ik naast technische inleidingen beschrijvingen van de instrumenten gemaakt, ook veel meet- en tekenwerk gedaan.  

Het werk in het Gemeentemuseum vormde voor mij het uitgangspunt ook Nederlandse houtblaasinstrumenten in andere collecties te bestuderen. Dankzij subsidies (van onder andere het Prins Bernhardfonds) heb ik tussen 1990 en 1996 diverse studiereizen kunnen maken naar muziekinstrumentenmusea en particuliere collecties in verschillende Europese landen (van St. Petersburg tot Lissabon en van Edinburgh tot Wenen), maar ook in Japan en de Verenigde Staten. Om mijn onderzoek op een verantwoorde manier af te ronden, heb ik in 1994 contact opgenomen met prof. Kees Vellekoop van de Universiteit Utrecht, die mij heeft begeleid bij het schrijven van een proefschrift met de titel ‘Nederlandse houtblaasinstrumentenbouwers en hun instrumenten, 1660-1760'.

In januari 2001 mocht ik de dissertatie (die ik in eigen beheer op cd-rom had uitgegeven) met goed gevolg verdedigen. De titel van het proefschrift: Nederlandse houtblaasinstrumenten en hun bouwers, 1660-1760. In de jaren hierna kon het werk worden vertaald in het Engels; het is in 2005 uitgegeven door de KVNM (Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis): Dutch woodwind instruments and their makers, 1660-1760  De vertaling daarvan is verricht door Ruth Koenig, die ik kende van haar werk voor de catalogi van het Gemeentemuseum.
 

Vanaf 2005: opnieuw fluitenbouw, en redactioneel werk, en het onderzoek stopt nooit...

Na het werk aan de dissertatie en de vertaling ervan, kreeg ik weer meer tijd om instrumenten te bouwen en reparaties uit te voeren. Vanzelfsprekend maak ik nu meer dan ooit gebruik van mijn ervaringen die ik heb opgedaan bij het onderzoek aan oude blok- en dwarsfluiten, maar tevens vind ik het leuk te experimenteren met nieuwe modellen en materialen. Daarover heb ik ook een serie artikelen geschreven, vooral voor De Bouwbrief, het kwartaalblad van het Bouwerskontakt, waarvan ik redacteur ben geworden. Voor deze vereniging heb ik in de afgelopen jaren enkele cursussen gegeven (bijv. 'eenvoudige blokfluitbouw').

Ten slotte:  het onderzoek naar historische instrumenten stopt nooit: na het schrijven van mijn dissertatie zijn weer enkele 'nieuwe oude instrumenten' gevonden, waaronder een belangrijke barokfagot en een altblokfluit die werd bewaard op drie of vier straten afstand van mijn eigen woonadres, in Alphen a/d Rijn.

 

Lezingen

Over het onderzoek aan historische instrumenten is veel te vertellen. Ik geef daarover lezingen, waarbij de nadruk kan liggen of op de techniek van het verrichten van onderzoek aan de instrumenten zelf (wat zijn hun muzikale mogelijkheden), of op historische achtergronden (waarom was er aan het einde van de 17e eeuw zo'n bloeiperiode in de Nederlandse muziekinstrumentenbouw), of bijvoorbeeld op de iconografie. Klik hier voor meer informatie over de lezingen. 

 

Cursussen

In mijn Zutphense tijd (tussen 1982 en 1987) heb ik enkele cursussen en workshops verzorgd, onder andere over het maken van een barok-traverso. Recent heb ik weer enkele cursussen gegeven, in 2011 stond daarbij het bouwen van een sopraanblokfluit (renaissance-model) centraal, in 2012 is een vervolgcursus gestart waarbij ook een altblokfluit (barokmodel) gemaakt kan worden. Deze cursussen zijn opgenomen in het programma van het Bouwerskontakt, deel van de vereniging Huismuziek. Zie www.bouwerskontakt.nl voor meer informatie over de cursussen.

Verder is het mogelijk om in mijn werkplaats in Alphen aan den Rijn op individuele basis instructies te krijgen bij het bouwen van houten blaasinstrumenten. Daarbij kan het gaan om demonstratie van de belangrijkste technieken (zoals boren, ruimen, draaien, intoneren en stemmen) of actieve begeleiding (een soort intensieve privécursus).